Skąd się wzięło drewno w domkach na Osiedlu "Przyjaźń".

W tym artykule przeczytasz między innymi o:

• cd. historii Osiedla Przyjaźń

Mity i fakty

Przez lata utrwalała się historia, że część domów powstała z rozebranych baraków obozu jenieckiego Stalag I-B "Hohenstein”, a pozostałe sprowadził rząd Polski Ludowej, wymieniając śląski węgiel na domki fińskie. Badania Dąbrówki Lipskiej z Narodowego Instytutu Dziedzictwa wskazują jednak, że budynki powstały z prefabrykatów niemieckich, opatentowanych i produkowanych przez zakład Christoph und Unmack założony końcem XIX wieku w miejscowości Niesky na Łużycach Górnych.

Działalność firmy C&U była dość szeroka - oprócz drewnianych domów letniskowych i wiejskich (których przed II Wojną Światową była największym producentem w Europie), produkowała też np. wagony pociągowe. W latach 1945-1949 drewniane domy trafiły na teren ZSRR w ramach reparacji.

Osiedle "Przyjaźń" - 40 hektarów, 85 pawilonów hotelowych, 85 domów jednorodzinnych, tysiące drzew i największy drewniany budynek Warszawy.

Badania Dąbrówki Lipskiej dowodzą, że budynki osiedla miały oryginalnie jasne kolory - seledynowy, błękitny, szary. W późniejszym czasie zyskały nieco ciemniejsze barwy. Różowo-bordowy jest np. Klub Karuzela - największy drewniany obiekt w Warszawie, od 2021 roku zamknięty ze względu na stan techniczny. Wewnątrz mieściło się kino, biblioteka, biura, sale klubowe i wykładowe, bufet oraz szatnia. Budynkiem o obecnie najbardziej krzykliwych kolorach jest Kolorado, które powstało jako kino.

Jedynymi murowanymi budynkami były łaźnia oraz kotłownia. Na stronie Osiedla Akademickiego "Przyjaźń" można przeczytać, że posadzono tu aż cztery tysiące drzew. Inne źródła dodają do tego 40 tysięcy krzewów. Choć nie wszystkie z niemal 200 budynków zachowały się do dziś, wciąż tworzą krajobraz w Polsce dość niespotykany.

Osiedle "Przyjaźń" w rejestrze zabytków - procedura trwa

W listopadzie 2023 roku prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, wszczął postępowanie o wpisie Osiedla "Przyjaźń" do rejestru zabytków. Wraz z nim pod ochronę trafi też warszawskie Osiedle WSM Zatrasie wybudowane w latach 1962-1967 według projektu Jacka Nowickiego. Procedura już teraz gwarantuje tym założeniom ochronę konserwatorską - oznacza to zastopowanie wszelkich prac remontowych, ale i konserwatorskich czy restauratorskich.